PN-N 18001 / OHSAS 18001

• system zarządzania środowiskowego OHSAS 18001 / PNN 18001 musi zostać formalnie ustalony, udokumentowany, wdrożony, utrzymywany i doskonalony.
• napisania i wdrożenia procedury nadzorowania dokumentacji OHSAS 18001 / PNN 18001.
• zidentyfikowania i planowania operacji, które są związane ze znaczącymi aspektami środowiskowymi zgodnie z polityką OHSAS 18001 / PNN 18001, celami i zadaniami środowiskowymi ,
• określenie kryteriów operacyjnych OHSAS 18001 / PNN 18001
• procedur dotyczących zidentyfikowanych znaczących aspektów środowiskowych
• informowanie dostawców i wykonawców o procedurach OHSAS 18001 / PNN 18001 i wymaganiach, które mają zastosowanie.
• procedury identyfikowania potencjalnych zdarzeń awaryjnych, które mogą mieć wpływ na środowisko oraz reagowanie na nie
• procedury reagowania na awarie oraz zapobieganie lub ograniczanie związanych z nimi niekorzystnych wpływów na środowisko ,
• okresowego sprawdzania skuteczności procedur OHSAS 18001 / PNN 18001,
• procedury regularnego monitorowania i dokonywania pomiarów charakterystyk operacji, które mogą mieć znaczący wpływ na środowisko ,
• zapewnienia, że stosowane i utrzymywane wyposażenie do monitorowania i pomiarów jest wzorcowane lub sprawdzane
• procedury okresowej oceny zgodności z wymaganiami prawnymi
• procedury postępowania z niezgodnościami i potencjalnymi niezgodnościami
• procedury działań korygujących i zapobiegawczych OHSAS 18001 / PNN 18001
• procedury identyfikowania, przechowywania, zabezpieczania, wyszukiwania i zachowywania zapisów OHSAS 18001 / PNN 18001
• procedury auditowania wewnętrznego OHSAS 18001 / PNN 18001,
• zapewnienia, że audity wewnętrzne OHSAS 18001 / PNN 18001 są prowadzone w zaplanowanych odstępach czasu ,
• przeprowadzenia przez najwyższe kierownictwo przeglądu systemu OHSAS 18001 / PNN 18001
• identyfikacji aspektów środowiskowych związanych z działaniami, wyrobami i usługami
• identyfikowania i posiadania dostępu do wymagań prawnych i innych wymagań, do których spełnienia organizacja się zobowiązała – spis
• udokumentowanych celów i zadań środowiskowych oraz programów środowiskowych
• określenia, udokumentowania i zakomunikowania ról, odpowiedzialności i uprawnień w OHSAS 18001 / PNN 18001,
• wyznaczenia przez najwyższe kierownictwo pełnomocnika ds. OHSAS 18001 / PNN 18001
• identyfikowania potrzeb szkoleniowych związanych z OHSAS 18001 / PNN 18001
• procedury uświadamiania osobom pracującym dla organizacji lub w jej imieniu znaczenia OHSAS 18001 / PNN 18001
• ustanowienia procedury wewnętrznej i zewnętrznej komunikacji OHSAS 18001 / PNN 18001
• podjęcia decyzji, czy komunikować na zewnątrz informację o znaczących aspektach środowiskowych,

System zarządzania bezpieczeństwem i higieną pracy OHSAS 18001

Skupienie na ciągłym podejmowaniu działań, których celem jest skuteczna poprawa warunków pracy (ze szczególnym uwzględnieniem bezpieczeństwa i higieny pracy) jest dziś absolutną koniecznością praktycznie dla każdego przedsiębiorstwa. Wynika to z faktu, że podniesienie komfortu i bezpieczeństwa pracy bezpośrednio przekłada się na jej jakość, a tym samym na wyniki firmy. Redukcja liczby wypadków oraz zapobieganie im poprzez zmniejszenie szans na wystąpienie potencjalnie niebezpiecznych zdarzeń jest możliwe dzięki wdrożeniu skutecznego systemu zarządzania bezpieczeństwem i higieną pracy. W naszych rodzimych warunkach najczęściej systemy zarządzania BHP oparte są na normie PN-N-18001:2004, będącej polskim odpowiednikiem międzynarodowego standardu OHSAS 18001.

Norma OHSAS 18001

Norma OHSAS 18001 powstała w roku 1999 w odpowiedzi na rosnące zapotrzebowanie na zunifikowane oraz możliwe do zastosowania na skalę międzynarodową regulacje w zakresie kontroli i poprawy warunków pracy dla osób zatrudnionych w różnego rodzaju przedsiębiorstwach. Do stworzenia normy OHSAS w jej pierwotnej postaci wykorzystano najlepsze i najskuteczniejsze spośród ówcześnie obowiązujących standardów, tworząc jednolity system, możliwy do wykorzystania w dowolnym przedsiębiorstwie.

Dowodem skuteczności podjętych działań jest fakt, że już w roku 2005, czyli niecałe sześć lat po wprowadzeniu standardu OHSAS, korzystało z niego około 16 000 organizacji w ponad 80 krajach na świecie. Kilka lat później, w roku 2009, liczba wydanych certyfikatów OHSAS przekroczyła liczbę 54 000 w 116 krajach.

Specyfikacja OHSAS została zmodyfikowana w lipcu 2007 roku z uwagi na konieczność dostosowania jej do obowiązujących standardów. Chodziło także o to, by standard OHSAS 18001 stał się bardziej kompatybilny ze strukturami ISO 9000 oraz ISO 14000, dzięki czemu organizacje na całym świecie miały znacznie łatwiejsze zadanie, gdy chciały zaadaptować normę OHSAS do stosowanych przez siebie systemów zarządzania. Istotną zmianą było także zwiększenie nacisku na aspekt ochrony zdrowia.

Co ważne, struktura normy OHSAS jest oparta na tzw. cyklu Deminga (PDCA – Plan, Do, Check, Act), co znacząco ułatwia integrację tej normy z aktualnie obowiązującymi standardami ISO 9001 i ISO 14001. Standard OHSAS zapewnia organizacji ramę, dzięki której możliwe jest między innymi:

• łatwiejsze identyfikowanie oraz kontrola potencjalnych czynników ryzyka w zakresie zdrowia oraz bezpieczeństwa pracy,
• zmniejszenie ryzyka wystąpienia wypadków podczas pracy,
• precyzyjne określenie zakresu odpowiedzialności poszczególnych pracowników,
• przygotowanie procedur realizowanych w momencie wystąpienia awarii czy wypadku,
• ogólne zwiększenie efektywności organizacji (dzięki redukcji kosztów – znacznie taniej jest zapobiegać wypadkom niż usuwać ich skutki).

Pod koniec 2013 roku rozpoczęły się prace nad opracowaniem standardu ISO 45001, który ma uwzględniać standard OHSAS 18001 jako swą integralną część. Aktualnie data publikacji ISO 45001 przewidziana jest na marzec 2018. Kiedy norma ISO 45001 zostanie zaakceptowana jako oficjalnie obowiązujący standard, certyfikacja OHSAS zostanie wycofana i zastąpiona wspomnianą nową normą. Organizacje korzystające z OHSAS 18001 będą mogły ubiegać się o certyfikację zgodną z nową normą po upłynięciu terminu ważności posiadanego certyfikatu.

Jak uzyskać certyfikat OHSAS 18001?

Jedynym sposobem na uzyskanie certyfikatu OHSAS 18001 (którego poprawna polska nazwa to certyfikat PN-N 18001) jest spełnienie wszystkich wymagań stawianych organizacji ubiegającej się o certyfikację. Dotyczy to zarówno wymogów prawnych w zakresie BHP, jak i stworzenia właściwej dokumentacji BHP. Bezwzględnie wymagane jest między innymi:

• określenie kryteriów operacyjnych systemu zarządzania OHSAS 18001,
• przekazywanie dostawcom i wykonawcom informacji na temat procedur OHSAS oraz o ich wymaganiach,
• okresowe kontrolowanie skuteczności wdrożonych procedur BHP,
• przeprowadzanie okresowych audytów wewnętrznych,
• okresowe kontrolowanie zgodności z aktualnymi wymaganiami prawnymi,
• regularne monitorowanie i dokonywanie pomiarów charakterystyk operacji, które mogą mieć istotny wpływ na środowisko.

Samo wdrożenie normy PN-N 18001 przebiega w kilku etapach, z których najważniejsze to:

• wstępny audyt organizacji i ocena zgodności z aktualnymi regulacjami prawnymi w zakresie BHP,
• opracowanie dokumentacji koniecznej dla systemu zarządzania BHP wraz ze schematami zarządzania i nadzoru nad ryzykami utraty zdrowia przez pracowników,
• szkolenia w obrębie organizacji (pełnomocnika do spraw BHP, audytorów wewnętrznych, kadry kierowniczej oraz personelu),
• praktyczne wdrożenie dokumentacji wraz ze zmianami w obrębie podziału odpowiedzialności oraz uprawnień, a także wprowadzenie zmian w schemacie organizacyjnym, jeśli są konieczne,
• przegląd systemu oraz przeprowadzenie wewnętrznych audytów, których celem jest wskazanie ewentualnych obszarów niecałkowicie spełniających uregulowania prawne, procedury czy instrukcje,
• wprowadzenie w życie działań zapobiegawczych i /lub korygujących,
• audyt certyfikujący.

Warto zauważyć, że czas pełnego wdrożenia standardu OHSAS 18001/PN-N 18001 zazwyczaj wynosi około kilku miesięcy, co wynika z faktu, iż jednostki certyfikujące najczęściej wymagają tego, by system funkcjonował w praktyce przez co najmniej 3 miesiące.

Jakie korzyści przynosi wdrożenie certyfikatu OHSAS 18001?

Poza oczywistymi korzyściami w postaci zapewnienia pracownikom bezpiecznych warunków pracy oraz posiadania prestiżowego certyfikatu, który podnosi prestiż oraz wartość danej organizacji, są także inne benefity z uzyskania certyfikatu OHSAS 18001. Należą do nich:

• uporządkowanie sytuacji w organizacji w zakresie formalnoprawnym (istotne zwiększenie zgodności z bieżącymi wymaganiami prawnymi dotyczącymi BHP), a co za tym idzie możliwość bezproblemowego spełnienia wymagań bezpieczeństwa pracy,
• łatwiejsze wykrywanie oraz usuwanie potencjalnych niezgodności pomiędzy wymaganiami a rzeczywistością w organizacji, dzięki czemu znacząco zwiększa się bezpieczeństwo pracy i zadowolenie pracowników,
• możliwość stałego nadzorowania zagrożeń i ryzyk oraz zarządzania nimi (zarówno obecnie, jak i w przyszłości),
• zwiększenie efektywności zarządzania kosztami BHP (redukcja wydatków związanych z bezpieczeństwem i higieną pracy),
• kompatybilność ze światowymi standardami dotyczącymi BHP,
• zwiększenie świadomości pracowników na wszystkich szczeblach w zakresie zasad BPH, co przekłada się na ogólnie niższy poziom ryzyka zawodowego,
• poprawa wizerunku organizacji jako przedsiębiorstwa Odpowiedzialnego Społecznie (ang. CSR - Corporate Social Responsibility),
• poprawa współpracy z organami nadzorującymi warunki pracy w organizacjach (np. rzadsze kontrole PIP),
• zwiększenie wiarygodności kredytowej i ubezpieczeniowej przedsiębiorstwa.

Różnice pomiędzy OHSAS 18001 a PN-N 18001

Pomiędzy obiema wspomnianymi powyżej normami istnieją pewne drobne różnice, z których najważniejsza polega na tym, że norma PN-N 18001:2004 jest normą lokalną, uznawaną wyłącznie na terenie Polski (choć z możliwością uznania przez inne kraje). Certyfikat OHSAS 18001 jest natomiast certyfikatem uznawanym międzynarodowo. Pozostałe istotne różnice pomiędzy opisywanymi normami są następujące:

• zakres oceny ryzyka zdefiniowany jest w normie OHSAS bardzo szeroko (obejmuje m.in. prace rutynowe i nierutynowe, zachowania osób, infrastrukturę, sprzęt czy materiały w miejscu pracy, a nawet przejściowe zmiany w organizacji i jej systemie zarządzania BHP),
• według normy OHSAS oceną ryzyka należy objąć nie tylko pracowników, ale również prace podwykonawców oraz obecność gości na terenie zakładu pracy – czyli wszystkich osób znajdujących się w danym momencie pod opieką pracodawcy (w normie PN-N 18001:2004 ocena ryzyka dotyczy wyłącznie pracowników),
• norma PN-N 18001 kładzie szczególny nacisk na to, by pracownicy brali czynny udział we wszelkich działaniach na rzecz BHP (w tym na etapie projektowania, wdrażania, utrzymywania i doskonalenia systemu zarządzania BHP).

Najczęściej zadawane pytania dotyczące OHSAS 18001

Poniżej prezentujemy najczęściej pojawiające się pytania lub wątpliwości dotyczące certyfikatu OHSAS 18001/PN-N 18001.

1. Jak długo certyfikat OHSAS 18001 będzie ważny?

Zgodnie z najnowszymi dostępnymi informacjami certyfikaty wydane przed wejściem w życie normy ISO 45001 zachowają ważność co najmniej do tego momentu. Na chwilę obecną termin wprowadzenia ISO 45001 to marzec 2018, jednak data ta może jeszcze ulec zmianie.

2. Jak długo trzeba czekać na pełne wdrożenie normy OHSAS 18001 i uzyskanie certyfikatu?

Teoretycznie możliwe jest uzyskanie certyfikatu nawet w czasie 1 miesiąca, jednak z praktycznego punktu widzenia należy brać pod uwagę fakt, iż jednostki certyfikujące preferują, gdy system zarządzania BHP zgodny z wymaganiami normy OHSAS 18001 funkcjonuje w organizacji przez co najmniej 3 miesiące. Z tego względu najczęściej uzyskanie certyfikatu OHSAS 18001 trwa kilka miesięcy (zwykle nie dłużej, niż pół roku).

3. Jakie są najważniejsze zmiany w normie ISO 45001 w porównaniu do OHSAS 18001/PN-N 18001?

Podstawowe nowości to:

• ujednolicenie struktury ISO 45001 ze strukturą już obowiązujących norm z rodziny ISO,
• wymóg monitorowania wewnętrznych i zewnętrznych czynników zagrożenia, które mogą mieć wpływ na działalność danej organizacji i jej BHP,
• zwiększenie roli kierownictwa w systemie zarządzania jakością w organizacji oraz wprowadzenie wskaźników umożliwiających mierzenie poziomu zaangażowania kadry kierowniczej w utrzymanie systemu,
• ujednolicenie terminologii stosowanej w odniesieniu do BHP,
• obowiązek monitorowania czynników ryzyka w odniesieniu do podwykonawców.: